Жоба тақырыбының атауы: ИРН AP14971792 «Ашық көздерден алынған жерді қашықтықтан зондтау деректері бойынша Үлкен Алматы көлі ауданындағы көшкін процестеріне климаттық факторлардың әсерін зерттеу».

Өтінім берілетін ғылымды дамытудың басым бағытының атауы: 4. Ақпараттық, коммуникациялық және ғарыштық технологиялар.

Өтінім берілетін мамандандырылған ғылыми бағыттың атауы, зерттеу саласы мен түрі: 4. Ақпараттық коммуникациялық және ғарыштық технологиялар. 4.3.1 ғарыштық және геодинамикалық процестерді, табиғи ресурстарды мониторингілеу және болжау, Жерді қашықтықтан зондтау. Зерттеу түрі: Қолданбалы зерттеулер.

Жобаның мақсаты: Компьютерлік модельдеуді қолдана отырып, метеорологиялық және спутниктік мәліметтер кешені бойынша көшкін процестерін зерттеу және болжау.

Зерттеуге бағытталған проблемалар: жобалау және құрылыс кезінде басқарушылық шешімдерді уақтылы қабылдау үшін қауіпті жағдайларды (көшкіндерді) болжау үшін қазіргі заманғы геоақпараттық жүйелерді пайдалану қажеттілігі туындайды.

Зерттеудің негізгі тәсілдері: көшкін қаупі карталарын жасау үшін зерттеушілер үш негізгі түрге топтастыруға болатын әртүрлі тәсілдерді қолданды: статистикалық, компьютерлік модельдеу және аналитикалық әдістер. Егер деректердің үлкен массивін өңдеу қажет болса, аналитикалық әдістерді қолдану мүмкін емес, сондықтан статистикалық әдістер мен компьютерлік модельдеу кеңінен қолданылады.

Зерттеу нәтижелерінің практикалық маңыздылығы: ұсынылып отырған жобаны табысты іске асыру кезінде зияткерлік жүйелерді құру бойынша әдістемелік тәсіл әзірленетін болады, олар ғарыш түсірілімдері мен метеожағдайларды өңдеу нәтижелері бойынша көшкін процестерін жоғары ықтималдықпен болжайтын болады.

Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық дамуының өзекті міндеттерін шешуді қолдану: көшкін процестерінің және олардың бұзылу қаупін азайту; топырақтың ығысуына байланысты жөндеу жұмыстарына ақша, уақыт және адам ресурстарын азайту.

Зерттеудің өзектілігі: Қазіргі уақытта бүкіл әлемде жерді пайдалануды жоспарлау кезінде жалпы міндеттер үшін де, қала аумақтарын жоспарлау үшін де ғарыштық түсіру және қашықтықтан зондтау технологиялары белсенді қолданылады. Бұл мамандардың жұмыс уақытын едәуір қысқартуға және мемлекеттік және жергілікті деңгейдегі әртүрлі жұмыстарды жоспарлау кезеңінде жұмысты барынша оңтайландыруға мүмкіндік береді. Соңғы екі онжылдықта бүкіл әлемде көшкін қаупін болжау бойынша зерттеулер жүргізілді..

Зерттеу әдістері: метеосводкалардан алынған Климаттық деректерді және ашық көздерден алынған ғарыш түсірілімдерінен қашықтықтан зондтаудың цифрланған деректерін қамтиды.

1 – міндет (2022 ж.) — метеосводкалардан Климаттық деректердің және ашық көздерден ғарыштық түсірілімдерден қашықтықтан зондтаудың цифрланған деректерінің дерекқорын (БП) қалыптастыру.

2-міндет (2023 ж.) — қашықтықтан зондтау деректерінің өзгеруі негізінде Климаттық деректердің көшкін процестеріне әсерін зерттеу.

3-міндет (2024 ж.) — көшкін процестерінің даму қаупін болжау үшін зияткерлік модельді оқыту және отладтау.

Күтілетін нәтижелер:

2022 ж.: Климаттық деректерді, қашықтықтан зондтаудың цифрланған деректерін қамтитын ДБ.

2023: көшкін процестеріне ең көп әсер ететін табиғи факторлардың тізімін негіздеу.

2024: көшкін процестерін болжаудың интеллектуалды моделі.

Ықтимал тұтынушылар: Төтенше жағдайлар кезіндегі муниципалды басқару және әрекет ету органдары; халықтың қауіпсіз өмірін жобалауға, салуға және қамтамасыз етуге жауапты департаменттер.